Leseprobe

13 C e c i l i a Mu r a t o r i DE SCHOENMAKER D I E N I E T B I J Z I JN L E E S T B L E E F HE T L EVEN VAN DE F I LOSOOF J ACOB BÖHME Op 26 juli 1613 noteerde de burgemeester van de stad Görlitz, Bartolomäus Scultetus, dat ‘Jacob Boehme, een schoenlapper’ naar het stadhuis was ontboden om ondervraagd te worden met betrekking tot zijn geestdrijverij.1 Het was de bestuurders van de stad ter ore gekomen dat een mogelijk gevaarlijk werk in handschrift circuleerde, en ze hadden het originele handschrift van de auteur, de schoenmaker Jacob Böhme, in beslag laten nemen. Op zondag twee dagen later hield de hoofdpredikant van Görlitz, Gregor Richter, een donderpreek in de Petrus en Pauluskerk waarin hij Böhme beschuldigde van het verspreiden van fanatieke ideeën. Het boek waar het om ging had als titel Morgenröte im Aufgang (let­ terlijk Morgenrood in opgang , bij zijn tijdgenoten al bekend als Aurora ). Böhme had het in het jaar daarvóór, 1612, in slechts een paar maanden tijd geschreven. Toen het werk in beslag werd genomen was het nog niet af, en Böhme heeft het ook nooit voltooid (Afb. 1). Jacob Böhme was toen 38 jaar oud. Hij had zich in 1592 gevestigd in het stadje Görlitz (nu Saksen) vanuit zijn geboorteplaats, het nabijgelegen dorp Alt-Seidenberg. Een paar jaar later, in 1599, kocht hij een schoenmakerskraam op de marktplaats in Gör- litz, werd poorter van de stad en trouwde een slagers- dochter, Katharina Kuntzschmann, met wie hij vier zonen kreeg. In Görlitz stond hij daarom bekend als ‘Jacob Böhme de schoenlapper’, en zo wordt hij ook aangeduid in de notitie die Scultetus maakte. Jacob Böhme was een veel voorkomende naam in Görlitz, en de vermelding van zijn beroep was nodig om hem te onderscheiden van zijn naamgenoten. Maar in het geval van Jacob Böhme zou het etiket ‘schoenlap- pende fanaticus’ voor veel meer komen te staan dan het beroep dat hij een aantal jaren uitoefende. Voor 1 Titelpagina van: Jacob Böhme, Morgenröte im Aufgang ( Morgenrood in opgang ) – Aurora 1612, Handschrift (autograaf), Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel, Cod. Guelf. 62 Noviss. 4°, fol. 3r