Leseprobe

71 C e c i l i a Mu r a t o r i CI EMNOŚĆ „Jest bowiem napisane «ciemność była nad po­ wierzchnią bezmiaru wód»” („Aurora” 18.95). 35 Dla Böhmego ciemność ( Finsternis ) stanowi fundament i początek wszystkiego, jak sugeruje w Aurorze, cy­ tując werset Księgi Rodzaju 1,2. Jeszcze zanim Bóg stworzył światłość i oddzielił ją od ciemności, wszystko było ciemnością. W filozofii Böhmego oznacza to, że ciemność przychodzi logicznie pierw­ sza, to znaczy, że istnienie ciemności jest źródłem i niezbędnym wymogiem pojawienia się światła (ilustr. 1). W tym sensie ciemność ma ontologiczny prymat nad światłem. Jednak, podobnie jak w Księdze Rodzaju, dla Böhmego kontrast ciemności i światłości zaczyna się, gdy światło wznosi się z po­ czątkowej ciemności. A zatem ciemność ma dwa główne znaczenia: wskazuje zarówno na początkowy brak jakiegokolwiek zróżnicowania, jak i na bie­ gunowe przeciwieństwo światła, które staje się wi­ doczne po oddzieleniu tych dwóch elementów. Mimo to Böhme podkreśla, że ciemność i światłość, podobnie jak noc i dzień, mogą istnieć tylko jako dwie części jednej i tej samej jednostki – różne, a jed­ nak połączone współzależnością, ponieważ jedna nie może istnieć bez drugiej. 1 „Et sic in infinitum” [w:] Robert Fludd, Utriusque cosmi maioris scilicet et minoris […] historia , Oppenheim 1617, Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitäts­ bibliothek Dresden, 1.B.3237-1