Leseprobe

172 B ö hme ’s C o n t e x t Chociaż Jacob Böhme jest często uważany za pro­ roka lub geniusza, piszącego samotnie w swoim ga­ binecie, w rzeczywistości należał do grona ludzi o podobnych zainteresowaniach. Jego rodzinne mia­ sto Görlitz/Zgorzelec, leżące dziś na granicy Niemiec i Polski, było skrzyżowaniem dróg, gdzie intelektu­ aliści zbierali się, by dyskutować o ówczesnych na­ ukach przyrodniczych i ideach reformatorów religij­ nych – nie tylko z głównego nurtu katolicyzmu, lu­ teranizmu i kalwinizmu, ale także mniejszości reli­ gijnych, takich jak Schwenkfeldyści oraz pojedyn­ czych prorockich kaznodziejów i pisarzy. Ponadto okolice, w których Böhme spędził większość swojego życia – Łużyce i Śląsk – były tyglem etnicznym i ję­ zykowym. Mieszkali tu Niemcy, Polacy, Słowianie, Morawianie, Czesi i inni, co znajduje odzwierciedle­ nie w nazwach miejscowości. Miejscowości często noszą zarówno nazwy niemieckie, jak i polskie, a czasami nazwy są w języku słowiańskim – łużyc­ kim. Sieć kontaktów Böhmego obejmowała różne osoby z całego obszaru, w tym proroków, lekarzy, alchemików, pisarzy dewocyjnych i możnych mece­ nasów, którzy przesyłali mu pieniądze, książki i pre­ zenty. W tym okresie pisma były często rozprowa­ dzane w formie rękopisów, a nie drukowanych ksią­ żek, a w sieciach Böhmego skrybowie sporządzali odręczne kopie jego tekstów, którymi dzielili się mię­ dzy sobą. Zaledwie kilka lat po śmierci Böhmego jego pisma dotarły do Holandii i Anglii. Jego dzieła zo­ stały przetłumaczone na wiele języków, a on sam stał się jednym z najbardziej wpływowych autorów okresu wczesnonowożytnego. Jego myśl odbija się dziś echemw twórczości współczesnych artystów, pi­ sarzy i filozofów. Jednak bez najwcześniejszych kon­ taktów Böhmego nic z tego nie mogłoby się wyda­ rzyć. Jego teksty były przez długi czas zakazane na terenach niemieckojęzycznych, ale pierwsi czytelnicy Böhmego, w większości pochodzący z Łużyc i Śląska, zachowali jego pisma. Zachowali je w odręcznych od­ pisach, które rozpowszechniali w konspiracji. Wpóź­ niejszym okresie odegrali ważną rolę w doprowadze­ niu do druku jego pism. W niniejszym rozdziale przedstawiono niektóre z miejsc i osób należących do wczesnej sieci kontaktów Böhmego, które były naj­ ważniejsze dla zachowania jego spuścizny. L e i g h T. I . Pe nman w e w s p ó ł p r a c y z Lu c i n d ą Ma r t i n WCZESNE KONTAKT Y JACOBA BÖHMEGO 172