17 Als Jan Buck geboren wurde, waren die Wunden des Ersten Weltkrieges noch nicht verheilt, gleichzeitig warfen die Abgründe der finstersten Zeit des 20. Jahrhunderts bereits ihre nachtschwarzen Schatten voraus. Als er hochbetagt im Alter von 96 Jahren starb, war Deutschland ein freies Land und Mitglied der Europäischen Union. Der Staat, in dem er die längste Zeit seines Lebens verbracht hatte, die Deutsche Demokratische Republik, existierte schon nicht mehr. Zeit und Herkunft lenken, prägen und formen die Lebenswege eines Menschen. So spiegelt die Biografie des Malers Jan Buck die Strömungen und den Zeitgeist des jeweils vorherrschenden politischen und gesellschaftlichen Systems wider, in erster Linie jedoch zeigt sie die Geschichte eines Menschen, der berufen war zu einem Leben für die Kunst. Jako so Jan Buk narodźi, rany Prěnjeje swětoweje wójny hišće zažite njeběchu. Bjezdno najćěmnišeje doby 20. lětstotka pak so hižo w kołmazčornych sćinach wotrysowaše. Jako Buk w žohnowanej starobje 96 lět zemrě, bě Němska swobodny kraj a z čłonom Europskeje unije. Stat, w kotrymž běše Buk wjetšinu swojeho žiwjenja žiwy, Němska demokratiska republika, hižo njeeksistowaše. Doba a pochad čłowjeka wjedźetej, postajatej a formujetej puće jeho žiwjenja. Tež biografija molerja Jana Buka wotbłyšćuje prudy a duch časa konkretneho politiskeho a towaršnostneho systema. Předewšěm pak je wona stawizna čłowjeka, kotryž bě powołany k žiwjenju za wuměłstwo. Dźěćatstwo a čas młodosće Jan Michał Buk narodźi so 2. awgusta 1922 w Njebjelčicach jako najmłódše z třoch dźěći dźěłaćerja Jana Buka a jeho mandźelskeje Hany. Nan, lětnik 1891, tehdy w bliskim Hlinowcu w cyhelnicy dźěłaše, doniž wot lěta 1939 jako barbjer w suknjerni w Bambruchu pola Kamjenca njedźěłaše.1 Pochadźeše z Měrkowa pola Radworja. Pozdźišo bě sej jeho swójba žiwnosć w Miłoćicach kupiła. Jana Bukowa mać Hana, rodźena Wochec, bě so 1892 w Njebjelčicach narodźiła. Niski, pod wosadnej cyrkwju w Njebjelčicach stejacy tykowany domčk, w kotrymž Jan Buk swětło swěta wuhlada, běše tež jeje ródny dom. Jeje nan Michał Woch bě wjele lět kantor Njebjelčanskeje wosady a tež kantor Njebjelčanskich křižerjow. Jana Bukowy bratr Jurij a sotra Hańža narodźištaj so 1914 resp. 1916. Socialny status swójby bě typiski za serbsku dźěłaćersku swójbu w małoburskim wjesnym miljeju w katolskich Serbach. Farar Michał Mič, kotryž wot 1918 w Njebjelčicach skutkowaše,2 hólca 6. awgusta 1922 w romsko-katolskej wěrje wukřći.3 Wěrje wosta Jan Buk čas žiwjenja swěrny, swój nabožny a serbski pochad ženje njeprěješe. Jeho mać chodźeše serbska, kaž bě tehdy w serbskich katolskich wsach a wosadach z wašnjom. (wobr. 1) Ewangelskich ludźi abo Němcow bydleše we wsy jenož horstka.4 Po wšěm zdaću je z pisanymi barbami wumolowana barokna cyrkej Jana Buka hižo w dźěćatstwje fascinowała a jeho fantaziju pozbudźowała. Wo nowe Abb. 1 Mutter Anna Buck, geborene Woch, mit den beiden Kindern Georg und Agnes, vermutlich 1917 wobr. 1 Maś Anna Bukowa, roźona Wochojc, z góleśoma Juro a Hańžu, zazdaśim w lěśe 1917 wobr. 1 Mać Hana Bukowa, rodźena Wochec, ze swojimaj dźěsćomaj Jurjom a Hańžu, drje 1917 il. 1 Matka Anna Buck, z domu Woch, z dwójką dzieci, Georgiem i Agnes, prawdopodobnie w 1917 r.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTMyNjA1