co jsme se již naučili z tohoto období existenciálních zkušeností a omezení? Jak na základě toho můžeme osobně růst? Měli bychom rozvíjet kulturu rozhovoru hodnou toho jména? Měli bychom snad zanechat pro budoucí generace osobní svědectví o našich zkušenostech? Měli bychom si znovu psát deníky a později je předávat v rodinném kruhu, odkázat je nebo věnovat muzeu? Kavárna s místem pro rozhovory na konci výstavy v Žitavě vybízela návštěvníky, aby zanechali své osobní zkušenosti s pandemií historické paměti města Žitavy, kterou je archiv muzea. Některé umělecké strategie nám mohou posloužit jako inspirace. Například brémská umělkyně Rabea Meliusová 5 nabídla uprostřed pandemie výměnu názorů ve specifickém formátu. Kolemjdoucí lidé ji mohli navštívit a sdělit této umělkyni své osobní zkušenosti z období pandemie. Během tohoto naslouchání malířka namalovala obraz tohoto cizího člověka, který odrážel emocionální dojem z vnitřního stavu tohoto člověka na umělkyni. A tak vznikla, výsledkem tvorby této umělkyně, anonymní sbírka obrazů jednotlivých emočních rozpoložení z této doby. V následujícím projektu mohou lidé umělkyni nahrát po dobu 100 vteřin na záznamník své vlastní zážitky. To, co z toho později udělá, nechávají ti, kteří se nahrávání zúčastní, svému vlastnímu osudu. Můžeme se však ptát, zda to neděláme vždy, když s někým mluvíme nebo sdílíme informace? Otázka, co se stane s informacemi, které v dnešní digitálně ovlivněné době zveřejňujeme nebo sdělujeme svým sousedům, přátelům, příbuzným či cizím lidem, zůstává otevřená. Otázka, jaké informace vyvolávají u druhých jaký druh povědomí, závisí na tom, z jakých zkušeností oni sami čerpají. 6 Co z toho, co je myšleno, osloví druhého člověka, do jaké míry jsou tyto informace správně interpretovány? S jakým důrazem, s jakým postojem istnieją różne poziomy. Możemy przekazać te pytania niemieckiej Radzie Etyki, która w swoim złożonym oświadczeniu 4 obszernie przeanalizowała sytuację pandemii i która zaleca kryteria etyczne, które mogą w przyszłości pomóc polityce i społeczeństwu jako wskazówki do podejmowania decyzji w czasie pandemii, aby lepiej kształtować sytuacje dla dzieci, młodzieży i dorosłych, dla chorych i wymagających opieki. Możemy też zadać pytania sobie samym, zastanawiając się nad tym, czego osobiście chcielibyśmy się nauczyć lub czego już się nauczyliśmy z tego czasu egzystencjalnych doświadczeń i niedostatków? Jak możemy osobiście w tym wzrastać? Czy powinniśmy rozwijać kulturę rozmowy godną tego miana? Czy powinniśmy być może pozostawić osobiste relacje z naszych doświadczeń dla przyszłych pokoleń? Czy powinniśmy ponownie pisać pamiętniki, a później przekazywać je w kręgu rodzinnym, zapisywać w testamencie lub oddawać do muzeum? Kawiarenka ze stoiskiem do wywiadów na końcu wystawy w Zittau zapraszała zwiedzających do pozostawienia swoich osobistych doświadczeń związanych z pandemią w pamięci historycznej miasta Zittau — muzealnym archiwum. Niektóre strategie artystyczne mogłyby być dla nas inspiracją. Dzięki specyficznemu formatowi wymiany opinii artystka z Bremy, Rabea Melius 5, zaproponowała na przykład wymianę w samym środku pandemii. Przechodzący obok ludzie mogli ją odwiedzić, by opowiedzieć artystce o swoich osobistych doświadczeniach podczas pandemii. W czasie słuchania artystka malowała obraz obcej dla niej osoby, który odzwierciedlał emocjonalne wrażenie stanu wewnętrznego wywołanego na artystce. W ten sposób, poprzez działalność artystki, powstał anonimowy zbiór indywidualnych obrazów stanów emocjonalnych z tego okresu. W projekcie kontynuacyjnym można nagrać artystce trwającą 100 sekund wiadomość na automatycznej sekretarce, dotyczącą własnych doświadczeń. Uczestnicy projektu w momencie nagrywania wiadomości zawierzają artystce to, co ona z tego później zrobi. Ale czy nie robimy 21
RkJQdWJsaXNoZXIy MTMyNjA1